Goed en waarachtig is de HERE (uit Psalm 25)
over het ontstaan van het bijbelboek Psalmen
All inclusive is de titel van een achtdelige online-preken-serie over de verscheidenheid van de bijbelse literatuur-vormen en de hoofdlijnen van de Bijbel.
Klik hier en bekijk het overzicht van deze prekenserie.
Lees eerst dit even.
Inleidend
Het bijbelboek Psalmen bestaat uit 150 liederen, geschreven door verschillende dichters en in verschillende tijden. Het ontstaan van deze bundel liederen en de indeling ervan is een lang verhaal. Minder geschikt om in een preek uit te leggen. Maar interessant genoeg om er iets van af te weten. Niet zozeer voor liefhebbers van 'bijbelse weetjes'. Maar vooral om een psalm, of een stukje uit een psalm, of een aantal psalmen bij elkaar, of zelfs de hele psalmenbundel beter te kunnen begrijpen. Ik hoop dat je met behulp van deze 150 prachtige liederen van het volk Israël de Heer steeds meer leert te vertrouwen, in alle omstandigheden waarin je bent of ooit zult komen.
Persoonlijke noot
Al tijdens mijn studie theologie werd ik geboeid door de Psalmen. De hoogleraar Oude Testament, prof. Oosterhoff, heeft prachtige dingen gedoceerd over deze liederen van Israel. Zijn colleges inspireerden mij tot een scriptie: Herinterpretatie in de Psalmen. Sindsdien ben ik gefascineerd gebleven door deze liederen (die tegelijk gebeden zijn). Ik hoop dat iets van die vonk overslaat op jou als je verder leest.
Mensen dichten een lied
Het begon allemaal met gelovige Israelieten, die hun geloof, met al z'n ups en downs, onder woorden brachten met een lied. Losse, individuele liederen dus. Van David staan 73 liederen in de Psalmen, van Asaf 12 en van de Korachieten ook 12. Van de meeste overige psalmen weten we niet wie de dichter is. Waarschijnlijk zijn de liederen van Asaf en de Korachieten speciaal geschreven voor gebruik in de tempel van Jeruzalem.
Kleine verzamelingen
In de loop van de tijd is men liederen gaan verzamelen. Zo ontstonden kleine bundeltjes.
Er zijn 2 bundeltjes liederen van David (3-41 en 51-72). Er is een bundeltje liederen van Asaf (73-83), een bundeltje van de Korachieten (42-49), twee bundeltjes Halleluja-psalmen (111-118 en 145-150) en een bundeltje bedevaartliederen (120-134, gezongen door pelgrims op de heen- en terugreis naar en van Jeruzalem).
Daarna zijn vermoedelijk verschillende bundeltjes samengevoegd en andere liederen daar aan toegevoegd. Dat is b.v. te zien in de Psalmen 50 - 83, waar de naam Jahweh zelden voorkomt; God wordt daar 'God' (hebreeuws: Elohim) genoemd. Ook het feit dat Psalm 14 en 53 nagenoeg hetzelfde zijn, wijst erop dat ze eerst in 2 aparte bundels hebben gestaan. Misschien zijn de psalmen 104-106, 111-117, 135-136 en 146-150 ook een aparte bundel geweest; al deze liederen beginnen of eindigen met 'halleluja'.
Uiteindelijke vormgeving
Hoe lang het proces van samenvoegen en ordenen geduurd heeft (waarschijnlijk meer dan 600 jaar), wie dat gedaan hebben en hoe het precies in elkaar zit, is niet meer na te gaan. Het eindresultaat is, dat de het boek Psalmen onderverdeeld is in 5 bundels, die allemaal eindigen met een lofprijzing.
- Boek 1: Psalm 3 - 41
- Boek 2: Psalm 42 - 72
- Boek 3: Psalm 73 - 89
- Boek 4: Psalm 90 - 106
- Boek 5: Psalm 107 - 150
Tegelijk of al eerder zijn veel psalmen die iets met elkaar te maken hebben, bij elkaar gezet. Drie voorbeelden:
- Psalm 3, 4 en 5 zijn ochtend- en avondliederen
- Psalm 20 is een gebed vóór en Psalm 21 een danklied ná een oorlogssituatie.
- Psalm 50 en 51 zeggen beide dat offers van geloof belangrijker zijn dan dier-offers.
Zing en bid met verwachting
Tenslotte zijn Psalm 1 en 2 aan het begin gezet.
In Psalm 1 gaat het er om dat je op de goede weg bent als je trouw bent aan de HEER. En jouw geloofstrouw kun je tonen en sterker laten worden door de psalmen te bidden. Door deze psalm hier zo neer te zetten, zijn alle psalmen niet alleen liederen om te zingen, maar ook gebeden om te (persoonlijk) te bidden.
Psalm 2 gaat over God Die Koning is en regeert door Zijn Gezalfde. Wát er ook maar gebeurt in de boze wereld, God stijgt daarboven uit. Gods Zoon (zie vers 7) zal uiteindelijk overwinnen. Zo spreekt de gelovige Israeliet uit, dat hij een betere toekomst verwacht, dat de Messias (de Gezalfde, de Koning) zal komen. Eens komt alles goed!
De boodschap van de Psalmen
Dát is het mooie van de Psalmen zoals we die nu nog steeds, meer dan 2300 jaar later, hebben. Ik geloof zeker dat de Heilige Geest dit proces van losse liederen naar de Psalmbundel geleid heeft. Jij die dit leest, zult je herkennen in allerlei levensomstandigheden die je tegenkomt in de psalmen - in sommige misschien niet. Je mag de psalmen lezen, bidden zingen met in gedachten dat Jezus Verlosser, Heer en Koning is. Hij gaat met je mee, want "De HEER beschermt de weg van rechtvaardigen" (laatste regel van Psalm 1) en "Gelukkig wie schuilen bij Hem" (laatste regel van Psalm 2).
En eens komt alles goed! "Loof de HEER want Hij is goed - eeuwig duurt Zijn trouw", klinkt het refrein van Psalm 136 maar liefst 26 keer. "Alles wat adem heeft, loof de HEER. Halleluja!" (laatste regel van de Psalmen). Ik hoor dat terug in Openbaring 7:12, waar de gelovigen in de hemel zingen: "Amen! Lof, majesteit en wijsheid, dank en eer en macht en kracht komen onze God toe, tot in eeuwigheid. Amen!"
Snap je een beetje, dat ik lyrisch ben over de psalmen?
En jij?