Waarom 'Goede' Vrijdag?
en andere speciale dagen in de lijdenstijd
Vandaag is het Goede Vrijdag.
Gisteravond, op witte donderdag, kort nadat The Passion afgelopen was, kreeg ik een appje:
Goeie vraag.
Goede Vrijdag
Op Goede Vrijdag herdenken christenen dat Jezus werd gekruisigd. Het lijkt niet zo logisch om juist die dag in de christelijke traditie ‘goed’ te noemen. Toch wordt de dag zo genoemd, omdat Jezus bij Zijn dood de zonden van alle mensen op zich nam en hen daarmee heeft verlost van schuld.
Wat is er dan zo ‘goed’ aan Goede Vrijdag? Jezus’ eigen houding. Hoewel Hij zwaar wordt gemarteld - Hij wordt met een krammetjeszweep geslagen, ze slaan spijkers door Zijn handen en voeten - blijft Hij liefdevol. Hij vergeeft zelfs hardop Zijn beulen. In die duistere dag laat Hij toch licht schijnen. Daarom is Goede Vrijdag goed.
Nu zijn er in de lijdensweken ook andere dagen die een naam hebben. Weet jij daar iets over?
Ja? Dan kun je de vragen hieronder gemakkelijk beantwoorden.
Nee? Dan kun je door de vragen hieronder (en de antwoorden natuurlijk) iets nieuws leren.
1. Op de dag vóór Goede Vrijdag herdenken christenen dat Jezus de paasmaaltijd met Zijn leerlingen heeft gevierd, het z.g. laatste avondmaal.
Waarom wordt deze dag 'witte donderdag' genoemd?
- omdat in veel kerken de avondmaalstafel gedekt is met een prachtig wit kleed;
- omdat vroeger in de Rooms Katholieke kerkgebouwen alle kruisbeelden en andere beelden met witte kleden werden bedekt.
2. De dag tussen Goede Vrijdag en Pasen wordt 'stille zaterdag' genoemd. Waarom?
-
Vroeger werden er geen kerkklokken geluid op deze dag (op alle andere dagen wel).
- Omdat het sterven van Jezus iets is om stil van te worden.
3. De zondag vóór Goede Vrijdag en Pasen heet: palmzondag. Ook dat heeft een reden.
-
Het is een oud gebruik om op deze dag met zwarte as een cirkel op je rechter handpalm te tekenen om daarmee herinnerd te worden aan de spijkers die door Jezus' handen werden geslagen.
- Op die dag wordt de feestelijke intocht van Jezus in Jeruzalem gevierd; de menigte mensen om Hem heen zwaaiden naar Hem met palmtakken.
Het is een eeuwenoud gebruik in de Rooms Katholieke Kerk om op deze dag door de pastoor of priester een kruisje van as op je voorhoofd te laten tekenen. Welke van de tweede betekenissen is waar?
-
Terwijl de priester het askruisje zet, zegt hij doorgaans tegen iedere gelovige afzonderlijk: "Gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren". De as is het overblijfsel van verbrande palmtakken (vaak buxustakken), die het jaar daarvoor gebruikt werden voor de viering van Palmpasen op Palmzondag. Het kleine ritueel wordt uitgevoerd ter bezinning en als uiting van boetvaardigheid. In die zin is het een voorbereiding op Goede Vrijdag en Pasen.
- In het jaar 1572 woedde er een grote brand in de Sint Pieterskerk in Rome, het centrum van de Rooms Katholieke Kerk. Veel kunstwerken en enkele zijvleugels gingen in vlammen op, er bleef slechts as over. Dat gebeurde op de woensdag na carnaval. Na de restauratie van de kerk werd door de toenmalige paus, Gregorius XIII (die ook de z.g. Gregoriaanse kalender heeft ingevoerd), deze dag ingesteld als gedenkdag; het askruisje herinnert aan deze brand in Rome.
En Pasen dan?
De precieze herkomst van het woord Pasen is niet helemaal met zekerheid te achterhalen. Vermoedelijk staat het in verband met het joodse feest ‘Pesach’, maar de oorsprong kan ook liggen in het Latijnse woord ’pascua’, dat weide betekent en op die manier zou verwijzen naar de lente. De Duitse en Engelse woorden voor Pasen - respectievelijk Ostern en Easter - zouden bovendien te herleiden zijn tot de oud Germaanse godin van de vruchtbaarheid: Eostre.